Kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca w Dłutowie

W spokojnej wsi Dłutowo, stoi świątynia, która przez wieki była świadkiem historii, rozgrywającej się na tle wielkich przemian Polski i regionu. Parafia pw. św. Wawrzyńca sięga swymi korzeniami aż do końca XIII wieku – to rok 1280, kiedy to po raz pierwszy wspomniano o miejscowej wspólnocie wiernych.

Dłutowo nie zawsze było tylko wsią. W średniowieczu, na przełomie XIII i XIV wieku, uzyskało prawa miejskie, a w 1532 roku – nawet swój własny herb i statut. Jednak już w końcu XVI wieku, dokładniej w 1578 roku, miejscowość wróciła do statusu wsi. Przemiany polityczne i społeczne odcisnęły tu swe piętno, a nazewnictwo w końcu XX wieku przypieczętowało podział na Stare i Nowe Dłutowo.

Kościół, który znamy dzisiaj, jest owocem burzliwych dziejów i wielu odbudów. Pierwsza świątynia – drewniana i ufundowana w 1401 roku przez biskupa płockiego Jakuba Korzkwiego – spłonęła w ogniu pożaru w 1658 roku. Z popiołów powstał nowy kościół, zbudowany w 1693 roku z inicjatywy wojewody mazowieckiego Kazimierza Rudzińskiego. Ten drewniany kościół, choć skromny, krył w sobie bogactwo religijnego życia i hojności lokalnych możnych. Już z wizytacji z 1775 roku wiemy, że mieścił aż trzy ołtarze: główny z wizerunkiem św. Wawrzyńca i obrazem Jezusa oraz Matki Bożej, prawy z obrazem św. Anny i lewy z Niepokalanym Poczęciem Maryi. Do wyposażenia należały m.in. monstrancje, kielichy i piękne ornaty, które świadczyły o duchowej i materialnej sile parafii. Ważną rolę odgrywali w tym właściciele ziemscy z rodu Dłutowskich oraz sąsiedzi: Michał pan na Zdrojku i Dłutowie, Łukasz z Niedzborza czy bracia Narzymscy z Ratowa.

Z czasem, gdy wiek XIX przyniósł zmiany i stare budynki zaczęły popadać w ruinę, postanowiono wybudować nową świątynię. Od 1894 roku, pod kierunkiem proboszcza W. Miecznikowskiego i dzięki funduszom L. Wrotnowskiego, rozpoczęto wznoszenie kościoła według projektu znakomitego architekta Stefana Szyllera. W 1905 roku dokonano jego konsekracji – tym razem pod wezwaniem św. Anny.

Nowy kościół stoi dumnie w centrum Dłutowa, otoczony historią i pamięcią o dawnych czasach. Niedaleko kaplicy spoczywają uczestnicy powstania styczniowego – świadectwo trudnych losów narodu i walki o niepodległość. W okolicy odkryto także wczesnośredniowieczne cmentarzysko rzędowe, które przypomina, że te ziemie od dawna były miejscem życia, śmierci i wiary.

Dziś, kościół św. Wawrzyńca – choć zmienił wezwanie i wygląd – pozostaje sercem Dłutowa, świadkiem przeplatających się losów ludzi, historii i kultury. Wędrując jego ścieżkami, słyszymy echo wieków, które opowiadają o wierze, przetrwaniu i tożsamości tego niezwykłego zakątka Pojezierza Warmińsko-Mazurskiego.